سبک فولدینگ

سبک فولدینگ یکی از سبک‌های مطرح در دهه پایانی قرن گذشته بود. فلسفه فولدینگ برای نخستین بار توسط فیلسوف و معمار فقید فرانسوی، دلوز مطرح شد.

فلسفه فولدینگ

از نظر فلسفه فولدینگ، هیچ ارجحیتی در جهان وجود ندارد. زیربنا و روبنا وجود ندارد. سبک فولدینگ به دنبال تعداد است و می خواهد سلسله مراتب را از بین ببرد. این فلسفه در پی از بین بردن دوگانگی هاست. فولد یعنی چین و لایه یعنی لایه هاي هزار تو، یعنی هر لایه در کنار لایه ی دیگر، همه چیز در کنار هم است. هیچ اندیشه ای بر دیگری ارجحیت ندارد. تفسیری بالاتر از دیگری نیست. همه چیز افقی است. به عبارت دیگر فولدینگ می خواهد منطق دو ارزشی را دیکانستراکت کند و کثرت و تباین را جایگزین آن کند.

دلوز به همراه یار همفکر خود فیلیکس گاتاری، مقاله‌ای با نام ریزوم در پاریس منتشر کرد. ریزوم گیاهی است که ساقه آن به صورت افقی و در زیر خاک رشد می‌کند. برگ‌های آن خارج از خاک است. با قطع بخشی از ساقه آن، این گیاه از بین نمی‌رود؛ بلکه از همانجا در زیر خاک گسترش می یابد و جوانه‌های تازه ایجاد می‌کند. از نظر آنها، عقلانیت غرب به صورت سلسله مراتب عمودوار، درخت گونه و مرکز مدار است.

معماری فولدینگ

معماری فولدینگ از اوایل دهه 1990 مطرح شد. به تدریج اکثر معماران نامدار سبک دیکانستراکشن مانند پیتر آیزنمن، فرانگ گهری، زاها حدید و حتی معمار مدرنیست فیلیپ جانسون به سبک فولدینگ گرایش پیدا کردند. از دیگر معماران و نظریه پردازان سبک فولدینگ می توان از بهرام شیردل، جفری کیپنیز، گرگ لین و چارلز جنکز نام برد. همانند دیکانستراکشن، خاستگاه فلسفه فولدینگ در فرانسه بود. معماری سبک فولدینگ در آمریکا بوده است.

معماری فولدینگ در مقیاس شهری در جایی بین زمینه‌گرایی و بیان‌گرایی قرار دارد. فرم‌های انعطاف پذیر نه به صورت کامل هندسی هستند و نه به شکل‌های دلبخواهی. در مقیاس شهر، این لایه‌های تاشده و انعطاف پذیر نه نسبت به بافت مجاور خود بی تفاوت‌اند و نه مطابق با آنند، بلکه از شرایط محیطی بهره می جویند و آن ها را در منطق پیچ خورده و منحنی خود جای می‌دهند.

معماری فولدینگ، معماری نئوباروک نیز نامیده می شود. در معماری باروک، سبک های یونانی، رومی، شرقی، رومانسک، گوتیک و کلاسیک روی یکدیگر تا می شوند و کالبد بنا و سطوح مواج دیوارها نسبت به شرایط انعطاف پذیرند. همان گونه که در سبک فولدینگ انعطاف پذیری احجام و سطوح مختلف توسط علم جدید، که همان رایانه است انجام می شود.

پیتر آیزنمن به عنوان بانی طرح فلسفه فولدینگ در حوزه معماری، لغت Weak Form یا فرم ضعیف را مطرح کرده است. فرمی که قابل انعطاف است و خود را با شرا یط محیطی وفق می دهد. لذا فرم‌ها یا لایه‌های سبک فولدینگ، در مجاور و همتراز یکدیگر به صورت انعطاف پذیر و در انطباق با شرایط کلی کالبدی، اجتماعی و تاریخی محیط در سایت قرار می گیرند.

1- مرکز گردهمایی کلمبوس

آیزنمن در طرح خود برای مرکز گردهمایی کلمبوس موضوع اشاره شده در فوق را به صورت کالبد معماری نشان داده است. مرکز گردهمایی کلمبوس در شمال مرکز شهر کلمبوس و واقع در مرز بین مرکز شهر و قسمت‌های شمالی شهر قرار دارد.

سایت مرکز گردهمایی کلمبوس

در سمت غرب ساختمان، های استریت که یکی از دو خیابان اصلی شهر است عبور می کند. این خیابان از جنوب تا شمال و مرکز شهر را به یکدیگر متصل می کند. از سه طرف دیگر سایت، بزرگراه‌های سرتاسری و خطوط راه آهن عبور می‌کنند و پل های متعدد چند طبقه در اطراف سایت این خطوط را به یکدیگر متصل کرده است. به عبارتی در غرب سایت مهم ترین مسیر ارتباطی محلی و داخل شهری، و در سه طرف دیگر سایت خطوط ارتباطی داخل و بین شهری قرار دارد.

آیزنمن چندگانگی خطوط اطلاعاتی و راه های ارتباطی در عصر ابررسانه ها را در ساختمان خود به صورت کالبدی به نمایش گذارده است. لایه های مختلف ساختمان در حالت افقی، به صورت همتراز و با موقعیت همسان در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. مجموع این لایه ها کلیت واحدی را به نام مرکز گردهمایی کلمبوس تشکیل داده اند.

نکته حائز اهمیت دیگر در طرح آیزنمن این است که ساختمان دارای یک دوگانگی در مقیاس است که به هر دو آن ها بدون ارجحیت یکی بر دیگری توجه شده است. یکی مقیاس بزرگ شهر است و از دید داخل برج‌های مرتفع مرکز شهر، این ساختمان مقیاسی در حد بزرگراه‌های اطراف خود دارد. همچنین از دید عابر پیاده در مجاور خیابان اصلی شهر، مقیاس ساختمان خرد شده و مقیاس آن در حد مقیاس نسبتا کوچک ساختمان‌های محلی اطراف خیابان است.

2- سرنگون ساختن برج سیرز

یکی دیگر از پروژه‌های جالب توجه در سبک فولدینگ، سرنگون ساختن برج سیرز در شهر شیکاگو توسط گرگ لین است. برج سیرز مرتفع‌ترین ساختمان ساخته شده به سبک مدرن است. این برج از نه مکعب مستطیل چسبیده به هم تشکیل شده که به صورت سلسله وار هر کدام تا ارتفاع معینی بالا می رود. مهندس سازه آن برای هر مکعب مستطیل 25 ستون فلزی در نظر گرفت.

گرگ لین در پروژه خود به صورت نمادین با تبر، تیشه به ریشه این نماد مدرنیته و معماری مدرن زد و عمودگرایی را به افقی گرایی تبدیل کرد. پس از انداختن برج به روی زمین، لین لایه های هندسی طویل و قائم الزاویه آن را بر طبق شرایط سایت در بین رودخانه، خیابان و ساختمان های مجاور، همانند نوارهای خمیری شکل در کنار هم قرار داد. این لایه ها در عین اینکه هر یک خصوصیات خود را حفظ کردند، ولی با توجه به شرایط موجود در سایت، به حالت نرم و انعطاف پذیر، به صورت افقی و بدون هیچ گونه ارجحیتی در بین عوامل موجود در سابت قرار گرفتند.

معماری ارگانیک

معماری ارگانیک نام دیگری است که می توان به معماری فولدینگ لقب داد، زیرا ساختمان های ساخته شده به سبک فولدینگ با توجه به شرایط محیطی شکل می‌گیرند و گسترش می یابند. تاکنون در ایران هیچ ساختمانی به سبک فولدینگ ساخته نشده است. راسته های مجاور هم در بازارهای سنتی ما، نزدیک ترین شکل کالبدی با مفهوم فولدینگ است.